Eikenprocessierupsen

In de maanden mei, juni en juli leeft de eikenprocessierups. Na een paar weken groeien er brandharen op de rups. Omdat de haartjes van deze rups gezondheidsklachten en overlast veroorzaken, bestrijden we deze plaag.

Binnenkort controleert een externe specialist alle eiken van de gemeente IJsselstein op processierupsen. Daarna maakt hij/zij een planning om alle rupsen weg te zuigen.
Een melding maken is dus niet nodig, elke eik wordt bekeken.

In 2025 starten we met het plaatsen van nestkasten bij eiken om natuurlijke vijanden aan te trekken, zoals mezen, gaasvliegen en andere insecten. Hoe meer vogels er in de buurt zijn, hoe meer eikenprocessierupsen worden gegeten.

Wat is een eikenprocessierups?

De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder die haar eitjes legt in de toppen van eikenbomen waar ze overwinteren. Eerst verblijven de jonge rupsjes hoog in de boom. Na een aantal vervellingen komen groepjes rupsen samen en vormen grote nesten op de stammen van eikenbomen. Deze nesten bestaan uit een dicht spinsel van draden, brandharen, vervellingshuidjes en uitwerpselen. Vanuit hun nesten gaan de rupsen ’s nachts in optocht (processie) op zoek naar voedsel.

Wat kunt u zelf doen?

U kunt meehelpen bij het voorkomen van de overlast door omstandigheden te scheppen voor natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups. Bijvoorbeeld door nestkastjes op te hangen in de buurt van eikenbomen om meer vogels als koolmezen aan te trekken. Hoe meer koolmezen er zijn, hoe meer eikenprocessierupsen worden gegeten. Ook andere vogels eten de rupsen. Op de site van de vogelbescherming staan nuttige tips over het type nestkastje en het maken en plaatsen van nestkastjes. U kunt ook heesters, bomen en bloemen planten die insecten aantrekken. Bepaalde insecten, zoals de gaasvlieg, zijn natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups. Bovendien wordt de biodiversiteit hiermee versterkt. Een groene tuin verkleint ook nog de kans op wateroverlast en heeft een verkoelend effect.

Behandelen en voorkomen van klachten

Het venijn van de eikenprocessierups zit in de brandharen van de rups. Een volgroeide rups heeft er ongeveer 700.000. Deze haartjes zijn met het blote oog niet te zien. De pijlvormige brandharen met weerhaakjes dringen bij aanraking gemakkelijk in de huid, ogen en luchtwegen. Contact met brandharen kan binnen een paar uur klachten veroorzaken, zoals: (hevige) jeuk, bultjes, blaasjes, roodheid en ontsteking verschijnselen die lijken op een verkoudheid: een loopneus, kriebel in de keel, hoesten, moeilijk slikken en kortademigheid rode dikke ogen braken en duizeligheid.

Zelf klachten behandelen

Het is belangrijk om te voorkomen dat de brandharen zich verder over het lichaam verspreiden. Het is daarom goed om de huid direct na blootstelling met plakband te strippen. Daarna de huid en de ogen met lauw water afspoelen. De brandharen zijn niet gemakkelijk te verwijderen uit kleding. Het beste is om kleding die in aanraking zijn gekomen met brandharen heel grondig te wassen (liefst op 60ºC). Meestal verdwijnen de klachten binnen enkele dagen tot 2 weken vanzelf. Bij hevige jeuk kunnen middelen tegen de jeuk, zoals zalf op basis van menthol, verlichting geven. Zijn de klachten ernstiger, dan is het verstandig naar de huisarts te gaan.

Voorkomen

Gaat u naar een natuurgebied waar de eikenprocessierups voorkomt? Zorg voor goede bedekking van de hals, armen en benen en ga niet op de grond zitten. Probeer direct contact met rupsen, (oude) brandharen, spinselnesten en vervellingshuidjes zoveel mogelijk te vermijden. Maak kinderen attent op het gevaar van de eikenprocessierups. Vermijd wegen waar eikenbomen met veel eikenprocessierupsen staan. Ook oude nesten van vorig jaar bevatten veel brandharen, die kunnen verwaaien. Als u in uw eigen tuin te maken heeft met eikenbomen met eikenprocessierupsen, ga de rupsen dan niet zelf bestrijden. Huur een deskundig bedrijf in of vraag daarover advies bij uw gemeente.

Meer informatie

Op de website van de Voedsel en Waren Autoriteit, het landelijk Kennisplatform van het ministerie van LNV en op de website van de GGD vindt u alle informatie over de eikenprocessierups bij elkaar. Bij gezondheidsklachten raden wij u aan contact op te nemen met uw huisarts of GGD regio Utrecht via telefoonnummer 030 - 85 07 879 of per e-mail via mmk@ggdru.nl.